Fontys, de grootste Brabantse kennisinstelling, gaat voor impact

In gesprek met Cees-Jan Pen, Lector De Ondernemende Regio en Margo Brouns, Lector Versterking Impact Praktijkgericht Onderzoek.

“Fontys is één van de grootste kennisontwikkelingscentra in Brabant. De hogescholen doen heel veel praktijkgericht onderzoek rond maatschappelijke vraagstukken en thema’s in de vorm van projecten samen met externe partners. We ontwikkelen ons meer en meer van een onderwijsinstituut tot een centrum voor kennisontwikkeling en expertise”, vertelt Cees-Jan. Brabant wordt uitgedaagd, de hogeschool ook.  

Fontys voor Society 

“Onder de bezielende titel ‘Fontys voor Society 2021 - 2025’ is een strategisch plan ontwikkeld”, vervolgt hij. “Met dit plan laten we zien voor welke maatschappelijke thema’s je ons kunt bellen. We voelen de noodzaak en urgentie een hoger algemeen belang te dienen en hebben daarvoor deze visie geformuleerd: om onze opdracht - bijdragen aan een duurzame, inclusieve en vitale samenleving – optimaal te kunnen blijven uitvoeren, moeten we ons ontwikkelen tot een talentgericht, onderzoekend en wendbaar Fontys.” 

 Vanuit deze visie wordt praktijkgericht onderzoek georganiseerd binnen lectoraten en expertisecentra en samen met partners in het werkveld en collega-onderwijsinstellingen uitgevoerd. Zo draagt praktijkgericht onderzoek bij aan innovatie in het werkveld én aan de ontwikkeling van kennis op de hogescholen. Een ideale wisselwerking. Enkele vraagstukken en thema’s waarin Fontys tijd en energie investeert, zijn: gezonde en inclusieve samenleving, digitalisering, de toekomst van leren, duurzaamheid van circulariteit, creatieve economie en slimme mobiliteit. 

Bevraag ons maar! 

“We willen graag vaker gebeld worden met vragen voor praktijkgericht onderzoek om de wisselwerking tussen kennis en praktijk te stimuleren. Dan is het belangrijk dat de samenleving weet wat we doen. Door de pers en verschillende media op te zoeken en evenementen te organiseren, willen we de zichtbaarheid en impact vergroten. Enkele strategische partners weten ons al goed te vinden, omdat ze ervaring hebben met ons type onderzoek dat kortcyclisch is en pragmatischer dan bijvoorbeeld het onderzoek van de universiteit”, voegt Margo toe. 

Een trend is dat Fontys steeds meer in de wijken met studenten projecten doet, op locatie, op basis van een concreet vraagstuk, met medewerkers uit het bedrijfsleven en zorg- en welzijnsinstellingen. Lokaal en regionaal. “Bij stages en afstudeeropdrachten moeten we de maatschappij uitdagen veel meer maatschappelijk verantwoorde opdrachten te doen”, vindt Cees-Jan. “Het leefbaar houden en innoveren van bedrijventerreinen bijvoorbeeld, dat vraagstuk wordt alleen maar actueler. Het potentieel om klimaatdoelstellingen te behalen in deze gebieden is heel groot. In binnensteden spelen soortgelijke relevante thema’s: leegstand, autoluwe kern, meer woonruimte, retailkrimp en groenvoorzieningen. We hebben belangrijke lessen geleerd van projecten in andere steden en sturen onze studenten de stad in met de boodschap: ‘Ga maar in gesprek met iedereen’. Gemeenten vragen ons steeds meer aan de voorkant van onderzoeksprojecten en betrekken ons bij vragen over leefbaarheid en economie. Margo: “Zo is er in Tilburg een nieuwe wijkaanpak ontwikkeld waarin de bewoners intensief worden betrokken bij leefbaarheid, welzijn en zorg. Dat leidt tot een heel andere benadering, waar ook de professionals veel van leren. Onderzoek doen, doe je samen. Met de burgers en de professionals. We noemen dat een professionele werkplaats”. In Eindhoven bijvoorbeeld is winkelcentrum WoensXL te groot en te stenig geworden, daar moest iets gebeuren. We hebben richting gegeven, zaken benoemd, een aanjagersrol vervuld en vragen gesteld, zoals: wat is de rol van de eigenaren van panden? Plannen om te vernieuwen liggen er inmiddels al.” 

Meer dan een lesfabriek 

Kortom, het gaat om veel meer dan lesgeven. Docenten hebben het archetype leraar, maar leraarschap kent vele vormen. Naast docenten zijn er onderzoekers zoals Cees-Jan die naar buiten kijken. Dat is nodig, juist die combinatie verbreedt en verdiept. Meedoen aan onderzoek leidt tot meer interessante docenten, die zoeken naar oplossingen voor actuele vragen. De hogeschool is dan veel meer dan een lesfabriek die opleidt tot vakmensen. Het is leuk als de maatschappij Fontys uitdaagt en bevraagt, maar ook andersom: Fontys daagt de samenleving uit om meer slimme oplossingen te bedenken en in de praktijk te brengen. Aan Margo de uitdaging om de zichtbaarheid en impact van praktijkgericht onderzoek te vergroten. 

Cees-Jan Pen is lector De Ondernemende Regio. Hij adviseert op het gebied van vitale, duurzame bedrijventerreinen, vastgoed en stedelijke en regionale economie. Op het snijvlak van economisch onderzoek, onderwijs en de praktijk slaat hij bruggen tussen deze werelden.

Margo Brouns is per september 2021 benoemd tot lector Versterking Impact van Praktijkgericht Onderzoek. Zij buigt zich over de vraag hoe het onderzoek van Fontys (nog) sterker kan bijdragen aan regionale ontwikkeling, vernieuwing van de beroepspraktijk en aan onderwijsinnovatie. Een vraag die belangrijk is voor de strategische positie van de hogescholen en daarom ook landelijk hoog op de agenda staat.