Promotie Suzanne de Munnik aan Universiteit Utrecht
Seksualiteit is een cruciaal, essentieel aspect van de kwaliteit van leven, maar wordt vaak niet besproken in de zorg. Verpleegkundig specialist Suzanne de Munnik, die gisteren promoveerde aan de Universiteit van Utrecht, zet zich in om daar verandering in te brengen.
Seksuele gezondheid wordt vaak gezien als een integraal onderdeel van het algemeen welzijn van de patiënt. Wanneer een patiënt een ziekte of aandoening doormaakt, kunnen lichamelijke, emotionele en sociale veranderingen leiden tot verminderd seksueel functioneren of gevoelens van ongemak of schaamte rond seksualiteit. Dit heeft niet alleen gevolgen voor de kwaliteit van leven, maar kan ook de psychische en sociale gezondheid van de patiënt beïnvloeden.
Zeker bij chronische aandoeningen, zoals hiv, kan het onderwerp voor zorgprofessionals ongemakkelijk zijn om aan te snijden. Toch is het essentieel voor het welzijn van de patiënt om dit onderwerp bespreekbaar te maken. Dit besef was voor Suzanne de Munnik de aanleiding voor haar onderzoek, waarop ze gisteren (woensdag) promoveerde.
Een gesprekswaaier
Suzanne werkt als verpleegkundig specialist infectieziekten en schildkliernoduli/carcinoom in het Catharina Ziekenhuis en maakt onderdeel uit van het hiv-team. Haar werk heeft inmiddels niet alleen invloed op hiv-zorg, maar ook bredere zorgdomeinen zoals oncologie en ouderenzorg. "Seksualiteit wordt vaak niet besproken, terwijl het een belangrijk onderdeel is van het welzijn van patiënten", zegt ze. "Zeker bij mensen met hiv, waar seksualiteit vaak verbonden is met de ziekte, zou het een vanzelfsprekend gespreksonderwerp moeten zijn. Maar ook bij mensen met kanker is het cruciaal, aangezien behandelingen zoals chirurgie of chemotherapie een grote impact kunnen hebben op seksuele gezondheid en intimiteit."
Suzannes promotieonderzoek richtte zich op het verbeteren van de communicatie tussen hiv-zorgverleners en patiënten over seksualiteit. Voor haar proefschrift ontwikkelde ze een pilottraining die zorgprofessionals helpt om dit onderwerp op een respectvolle en professionele manier aan te snijden. "We zagen dat zorgverleners positiever aankeken tegen het bespreken van seksualiteit en meer zelfvertrouwen kregen", vertelt ze.
Een van de grootste barrières die Suzanne identificeerde, was dat zorgverleners het vaak lastig vinden om het gesprek te beginnen, terwijl patiënten vaak verwachten dat de zorgverlener het onderwerp aansnijdt. Daarom ontwikkelde Suzanne naast haar proefschrift een gesprekswaaier met vragen die zorgverleners kunnen helpen om het gesprek over seksualiteit op gang te brengen. “Een eenvoudige vraag om te beginnen is bijvoorbeeld: ‘Mag ik je wat vragen stellen over seksualiteit?’. Daarna kan je als zorgverlener doorvragen met vragen als ‘Hoe belangrijk is seksualiteit voor jou?’ of ‘Ervaar je de invloed van je behandeling op je seksueel welzijn?. Deze vragen kunnen je op weg helpen om een gesprek te hebben over seksualiteit of intimiteit.”
Missie nog niet voorbij
De resultaten van de pilottraining waren veelbelovend: deelnemers gaven aan zich zekerder te voelen in het bespreekbaar maken van seksualiteit en intimiteit met patiënten. "Wanneer je meer zelfvertrouwen hebt in je eigen vaardigheden zal je ook eerder het gesprek aangaan in de spreekkamer”, legt Suzanne uit.
Hoewel haar proefschrift inmiddels is afgerond, is Suzannes missie nog niet voorbij. Samen met twee collega’s heeft ze de website seks en zorg opgericht en samen met haar promotieteam is de training doorontwikkeld, waarbij ze onder meer podcasts en een webinar heeft toegevoegd. In 2024 werd de training als driedelig vervolgprogramma uitgerold, en de effectiviteit wordt wetenschappelijk geanalyseerd. "Op 22 januari 2026 komt er een nieuwe versie van de training die breder toegankelijk zal zijn voor alle zorgprofessionals, niet alleen voor hiv-zorgverleners”, zegt Suzanne. "Deze training kan een bijdrage leveren om seksualiteit en intimiteit als vast onderdeel van zorg te implementeren, zodat het voor zorgprofessionals vanzelfsprekend wordt om dit onderwerp aan te snijden."
Suzanne benadrukt het belang van verpleegkundig onderzoek om de zorg te verbeteren. “Wij hebben als verpleegkundig specialisten de taak om verpleegkundige onderwerpen op de agenda te zetten. Ons werk gaat niet alleen over medische behandelingen, maar juist ook over de kwaliteit van leven van onze patiënten”, zegt ze. “Verpleegkundig onderzoek helpt ons te begrijpen of we de juiste dingen doen en of we ze goed doen. Het draagt bij aan de academisering van ons vak en maakt ons handelen wetenschappelijk onderbouwd. Als verzorgenden, verpleegkundigen en verpleegkundig specialisten hebben we de kennis en ervaring om deze onderwerpen bespreekbaar te maken, maar we moeten onszelf ook blijven ontwikkelen.”
Presentatie in Parijs
Een belangrijk uitgangspunt in haar werk is waardegedreven zorg, waarbij de behoeften van de patiënt centraal staan. "Het gaat niet alleen om de ziekte van de patiënt, maar ook om hoe we de patiënt als geheel behandelen. Wat heeft de patiënt nodig, en hoe kunnen we aandacht besteden aan hun emotionele en psychologische welzijn?" Dit sluit naadloos aan bij haar visie op seksualiteit en intimiteit als essentiële onderdelen van zorg. "Seksualiteit is vaak onderbelicht, maar, nogmaals, het is essentieel voor de kwaliteit van leven. Zorgverleners moeten openstaan voor dit onderwerp en een veilige ruimte creëren voor patiënten om hierover te praten."
Haar passie voor dit onderwerp bleek ook uit haar recente reis naar Parijs voor de European AIDS Clinical Society, waar ze haar onderzoek presenteerde aan zorgprofessionals van over de hele wereld. "Het was een intensieve ervaring", aldus Suzanne. "Ik sprak met zorgverleners uit verschillende landen die dezelfde uitdaging ervaren: hoe seksualiteit bespreekbaar maken binnen de zorg. En hoe dit per context kan verschillen. Het was motiverend om te zien hoeveel belangstelling er was voor de training die we hebben ontwikkeld."
Met haar promotie hoopt Suzanne haar werk verder uit te breiden en meer zorgprofessionals te bereiken. "Ik hoop bij te dragen aan de verbetering van zorg door onderwerpen zoals seksualiteit en intimiteit de plaats te geven die ze verdienen. Het is tijd dat we als zorgverleners ook dit onderwerp serieus nemen." Zonder een goed gesprek met de patiënt kun je ook geen goede diagnose stellen, begeleiding geven of een gezamenlijk plan maken.
Suzanne de Munnik promoveerde woensdag 5 november aan de Universiteit van Utrecht op haar proefschrift, getiteld Sexual Health Counseling in Daily Practice: Applying Intervention Frameworks and Behavioral Theory to Increase and Improve Sexual Health Discussions. Haar promotiecommissie bestond uit haar promotor, prof. dr. John de Wit, en haar co-promotoren, dr. Sigrid Vervoort (UMC Utrecht), dr. Heidi Ammerlaan (Catharina Ziekenhuis), en dr. Chantal den Daas (Aberdeen).
/)
/)
