Hoe houd je een koppositie vast wanneer anderen versnellen? Dat is de vraag die dit jaar boven de Europese innovatieranglijst hangt. Volgens het European Innovation Scoreboard 2025 is Nederland gezakt van plek vier naar plek zes in de Europese Unie. We blijven een innovatieleider, maar de marge slinkt.
De voornaamste oorzaken volgens het rapport zijn een vertraging in private R&D-investeringen en een aanhoudend tekort aan technisch talent. Tegelijkertijd investeren landen als Denemarken, Zweden en Finland stevig in onderwijs, duurzame technologie en digitale infrastructuur. Dat momentum vergroot hun voorsprong en maakt de concurrentie om talent en kapitaal scherper.
Wat het scoreboard laat zien
Nederland presteert nog altijd bovengemiddeld op innovatie, maar de trend is minder gunstig dan een jaar geleden. De daling van plek vier naar zes komt voort uit indicatoren die juist langetermijnkracht meten. Het is dus geen momentopname, maar een signaal dat structurele aandacht vraagt.
Belangrijke signalen uit het rapport:
Groei in private R&D-investeringen blijft achter bij de kopgroep
Tekort aan technisch en digitaal talent remt de adoptie van nieuwe technologie
Samenwerking tussen kennisinstellingen en mkb kan sterker, vooral in commercialisatie en opschaling
Waarom de Noordse landen terrein winnen
Denemarken, Zweden en Finland blijven consequent investeren in de fundamenten van innovatie. Niet met losse impulsen, maar via stabiele meerjarenprogramma’s en een duidelijke focus. Daardoor bouwen zij aan een voorspelbaar ecosysteem waarin ideeën sneller uitgroeien tot schaalbare oplossingen.
Zij zetten vooral in op:
Onderwijs en bijscholing, zodat de talentpijplijn blijft stromen
Duurzame technologie, van energieopslag tot circulaire productie
Digitale infrastructuur, waaronder cloud, datadeling en veilige netwerken
Publiek-private onderzoeksprogramma’s die door de hele keten heen samenwerken
Wat dit betekent voor bedrijven en beleidsmakers
De boodschap is helder: zonder versnelling in de basis verliest Nederland snel terrein op cruciale domeinen. Bedrijven hebben behoefte aan talent, kapitaal en duidelijke kaders; beleidsmakers aan instrumenten die drempels verlagen en groei stimuleren. Dat vraagt om keuzes die zowel vandaag als over vijf jaar effect hebben.
Prioriteiten die nu tellen:
Versnel private R&D-investeringen met fiscale prikkels en snelle toegang tot kapitaal
Vergroot het technisch talentaanbod via omscholing, internationale werving en praktijkgericht onderwijs
Maak publiek-private samenwerking aantrekkelijker met eenvoudiger procedures en gedeelde testfaciliteiten
Richt innovatiebudget op sleuteltechnologieën zoals kunstmatige intelligentie, klimaattechnologie en halfgeleiders
Versterk digitalisering van het mkb, zodat vernieuwing breder en sneller doorwerkt
Kansen die Nederland direct kan benutten
Er liggen concrete stappen voor het oprapen die al binnen twaalf maanden effect kunnen hebben. Kleine ingrepen kunnen het vliegwiel aanjagen wanneer ze goed zijn gekoppeld aan regionale kracht en bestaande initiatieven.
Denk aan:
Regionale innovatievouchers voor mkb-pilots met universiteiten en hogescholen
Fiscaal voordeel voor bedrijven die hun R&D-uitgaven aantoonbaar opschalen
Snellere vergunningen en tenderprocessen voor duurzame proefprojecten
Een nationaal programma voor techstages en duobanen, waarmee studenten en zijinstromers praktijkervaring opdoen
Open data en standaarden die veilige datadeling tussen sectoren mogelijk maken
