Eric van Schagen, VNO-NCW Brabant Zeeland: ‘De maat is vol: Pas stikstofwet- en regelgeving aan, de schade is te groot’

‘De wet- en regelgeving rond stikstof moet zo snel mogelijk worden aangepast. De maatschappij gaat op slot en dat kan nooit de bedoeling zijn.’ Dat stelt Eric van Schagen, voorzitter van de werkgeversvereniging VNO-NCW Brabant Zeeland, naar aanleiding van de aankondiging van Gedeputeerde Staten in Brabant om de vergunningverlening rond stikstof tijdelijk stop te zetten. ’Natuurlijk moet de stikstofuitstoot naar beneden, en snel. Maar het kan niet zo zijn dat in de tussentijd niets meer kan. Provincie én Rijk moeten dit samen oplossen, want wat nu in Brabant gebeurt, gaat op meer plekken gebeuren.’

Energietransitie komt tot stilstand 
Door de vergunningstop kan in grote delen van Brabant vrijwel niet meer worden gebouwd, kleinere projecten daargelaten. Woningbouw, bouw van bedrijven, aanleg van infra en ironisch genoeg ook investeringen in duurzaamheid: al deze activiteiten zijn niet langer mogelijk. ‘Dramatisch voor de economie, voor het verdienvermogen van Brabant, maar ook voor de energietransitie, want ook die komt tot stilstand. Hier is echt niemand bij gebaat, ook de natuur niet’, aldus Van Schagen. Hij vervolgt: ‘Ja, de stikstofuitstoot moet omlaag. Maar de maatregel om alles stil te zetten is kortzichtig en heeft geen direct en wezenlijk effect op de natuur. Dat duurt jaren. Ook woningbouw en verduurzamende energieprojecten, en dus de maatschappij, zijn nu de dupe. Burgers en bedrijven accepteren het niet langer, dit leidt tot een drama. Stikstofadviseur Johan Remkes schreef ooit ‘niet alles kan’, maar dat is wat anders dan ‘niets kan meer.’’ 

Aanpassing wet onontkoombaar 
De wet- en regelgeving rond stikstof gaf de laatste jaren steeds meer problemen, maar met de laatste stap van Brabant – een ban op nieuwe vergunningen – is voor Van Schagen duidelijk dat de maat vol is. Overheden verschuilen zich nu achter elkaar. Maar ze mogen dat niet langer doen, want we zien dat burgers en bedrijven het niet langer accepteren en de schade groot zal zijn. Onrust, onbestuurbaarheid en vertrek van investeringen en bedrijfsactiviteiten naar het buitenland zullen al in 2023 het gevolg zijn. En daarmee zal ook de natuur de dupe worden. Geen verduurzaming, geen geld voor uitkoop en toenemende invloed van partijen die onhaalbare oplossingen nastreven. Provincie, rijksoverheid en Europa zullen dit nu onder ogen moeten zien en snel moeten zorgen dat er weer beweging komt. 

Moeizame compromissen zonder resultaat
Van Schagen vindt dat de overheid nu het initiatief moet nemen voor aanpassing van de wet- en regelgeving rond stikstof. Sinds de Raad van State vier jaar geleden het Programma Aanpak Stikstof (PAS) buiten werking stelde, is via moeizame compromissen een poging gedaan de vergunningverlening Wet Natuurbescherming toch te laten doorgaan, maar door diverse uitspraken van de rechter is het tegendeel bereikt en de ruimte steeds verder ingeperkt.  

Met als dieptepunt de beslissing van Brabant om tijdelijk maar helemaal te stoppen met vergunningverlening. ‘Hiermee is duidelijk geworden dat er snel andere oplossingen nodig zijn, waarbij ook de wet- en regelgeving echt op de schop moet. Het bestaande juridische kader werkt verlammend op de economie. Dat moeten we onder ogen zien en ter discussie durven te stellen.’ De energietransitie moet weer op gang komen en zelfs versneld worden. Van Schagen stelt verder dat dat niet betekent dat het beleid gericht op vermindering van de uitstoot van stikstof daarmee tot stilstand komt. Integendeel. Daarvoor zijn de piekbelasters in beeld en dat moet gewoon doorgaan. Via deze aanpak worden de grootste uitstoters in landbouw en industrie – via maatwerk – uitgekocht of aangezet tot reductie van de uitstoot van stikstof. Ook de elektrificatie van materieel en het wagenpark leidt tot een daling, en dit loopt alleen door wanneer er voldoende wordt verdiend om hierin te kunnen investeren.