Verspilling in de zorg tegengaan met nieuwe financiële prikkels

De zorgkosten in Nederland zijn omvangrijk en vormen een groot punt van zorg. Onderzoeker Arthur Hayen onderzocht in twee experimenten hoe verspilling in de zorg met nieuwe financiële prikkels kan worden tegen gegaan. En waarmee dus een daling in de zorgkosten gerealiseerd kan worden. Een prikkel voor huisartsen (shared savings) leverde een besparing in de totale zorgkosten op van 3,5%. Op een prikkel voor verzekerden (bijbetalen als eigen risico in plaats van no-claim) werd bijna twee keer zo sterk gereageerd. Hayen verdedigt zijn proefschrift, getiteld Shared savings and patient cost sharing in the Dutch health care system, op 30 november 2018 aan Tilburg University.

Om de stijging van de zorguitgaven in te perken is het zaak om kritisch te kijken naar verspilling in de zorg. Soms is zorg niet nodig, wordt dubbel gedaan of vindt binnen een te dure setting plaats. Denk aan een patiënt die voor behandeling naar het ziekenhuis wordt verwezen terwijl de eigen huisarts vakkundig genoeg is om de patiënt zelf te helpen. Door verspilling tegen te gaan, stijgt de waarde die verzekerden terugkrijgen. Hayen bestudeerde daartoe twee financiële prikkels: een voor zorgaanbieders, in casu huisartsen, en een voor verzekerden. Zo’n prikkel stimuleert om andere keuzes te maken.

Besparingen bij huisartsen

Bij een shared savings contract delen zorgaanbieders gerealiseerde besparingen in de zorgkosten, onder de voorwaarde dat de kwaliteit van de zorg niet in geding is. Zorgverzekeraar Menzis testte het door Hayen ontwikkelde contract met deelnemende huisartsen van Arts en Zorg. In het experiment werden ze beloond voor besparingen op de totale zorgkosten, dus ook voor kosten buiten de eigen praktijk. Besparingen werden gerealiseerd wanneer het zogenaamde kostengemiddelde per verzekerdenjaar significant lager is dan dat van de benchmark. De mate waarin deze besparingen werden gedeeld met de huisarts hing af van de kwaliteit van de zorg.

Hayen vond dat de zorgkosten met 3,5% waren afgenomen. De prikkel leidde bij huisartsen tot besparingen in de medisch-specialistische zorg, de diagnostische zorg en de huisartsenzorg. De patiënttevredenheid bleef voor en na het experiment constant.

Besparingen bij verzekerden

Hayen analyseerde verder bij verzekerden een prikkel in het systeem van eigen bijbetalingen. Verzekerden die moeten bijbetalen, hetzij via een eigen risico of via een no-claim, gebruiken minder zorg maar gebruiken nóg minder zorg – bijna twee keer zo sterk - wanneer het systeem van bijbetalen wordt vormgegeven als een eigen risico. Economisch bezien zijn beiden hetzelfde: de no-claim bonus aan het eind van het jaar wordt in feite bekostigd door premiestijging. Deze uitkomst kan verklaard worden door ‘aversie tegen verlies’, die mensen hebben. Deze aversie maakt deel uit van de zogenaamde Vooruitzichttheorie.

Arthur Hayen (Brunssum, 1987) studeerde Business Studies aan Tilburg University en slaagde in 2010 cum laude voor de Research Master in Business (Organization and Strategy). Daarna startte hij met zijn promotietraject bij Tranzo terwijl hij tevens aan de slag ging bij het RIVM. Momenteel werkt Arthur als Senior Intelligence Analyst bij Menzis.

NOOT VOOR DE PERS

Arthur Hayen verdedigt zijn proefschrift getiteld Shared savings and patient cost sharing in the Dutch health care system op vrijdag 30 november 2018 aan Tilburg University (aula, 10.00 uur). Promotor: prof. dr. Gert Westert (Tranzo, Tilburg School of Social and Behavioral Sciences). Nadere informatie bij de promovendus: Hayen.Arthur@gmail.com. Een recensie-exemplaar is aan te vragen via persvoorlichters@tilburguniversity.edu