Partner

9 juni 2021

Innovatie & Duurzaamheid

Tilburg ontwikkelt zich tot slimme en duurzame maakstad

Tilburg staat van oudsher bekend om haar maakindustrie. De stad heeft zich de afgelopen decennia voortdurend opnieuw uitgevonden. Van textielstad naar moderne industriestad. En nu naar… slimme en duurzame maakstad. Deze ambitie wil Tilburg waarmaken door vol in te zetten op de maatschappelijke opgaven die voor de regio Midden-Brabant zijn vastgesteld in het Strategische meerjarenplan 2019-2023 van Regio Hart van Brabant en Midpoint Brabant: digitalisering, circulaire economie, energietransitie en talentontwikkeling. Met de campagne Smart Makes gaat Tilburg haar slimme en duurzame maakindustrie de komende tijd extra promoten.

 De kracht van Tilburg ligt in het ontwikkelen en vooral toepassen van nieuwe technologieën. De ondernemingen schakelen snel en produceren flexibel. In diverse proeftuinen ontstaan nieuwe initiatieven. Tilburg wil in 2045 100% circulair produceren, vijf jaar eerder dan het landelijke doel. Samen met de internationaal toonaangevende logistiek en de sterk opkomende digitale sector kan Tilburg bogen op een ijzersterke keten van producten en diensten. Ook profiteert het bedrijfsleven van het rijkelijk aanwezige wetenschappelijk en praktisch onderwijs. De economische ontwikkeling van de maakindustrie gebeurt nadrukkelijk in samenhang met het verbeteren van de samenleving. 

 Omvangrijke sector, sterk mkb

In Midden-Brabant levert de maakindustrie met 27% de hoogste bijdrage aan het Bruto Regionaal Product. Het aantal vestigingen in deze industrie ligt grofweg gelijk aan de rest van Brabant. De werkgelegenheid neemt in deze sector weliswaar af (momenteel 14% binnen de regio), maar ligt circa 40% boven het landelijke gemiddelde. De maakindustrie telt in Midden-Brabant 40.000 banen. Dit is zo’n 4% van alle banen in de industrie in Nederland. Met ongeveer 1.000 vestigingen,  18.000 banen en een jaaromzet van bijna 1,2 miljard euro draagt de Tilburgse economie sterk bij aan de Midden-Brabantse maakindustrie. Het mkb is in Tilburg relatief sterk vertegenwoordigd. 

 De Tilburgse maakindustrie is zeer divers. De bouw-, metaalproducten-, meubel-, voedingsmiddelen-, chemische en grafische industrieën zijn bovengemiddeld aanwezig. Textiel is weliswaar al lang niet meer de grootste sector, maar timmert hard aan de weg met vernieuwende initiatieven op het gebied van technologie en circulaire economie, met het Textielmuseum als grote motor. Tilburg heeft vooraanstaande bedrijven in uiteenlopende sectoren van de maakindustrie, zoals Bosch Transmission Technology, Fuji Film, Lan Handling Technologies, Kinetron, Hoppenbrouwers Techniek, Marvo Technologies, ARTooling, P. van der Wegen Gears, StraalTechniek, Naaykens Luchttechnische Apparaten, Tesla, DS Smith Packaging, Helvoet, ISAH, Capi Europe en vele andere. Juist de veelzijdigheid geeft de stad extra glans en veerkracht.

 Nieuwe technologieën 

 Bij de transitie naar slimme en duurzame maakstad gaat het om het duurzaam verslimmen van producten, diensten en processen. Gemeente Tilburg richt zich, samen met de regionale economische ontwikkelorganisatie Midpoint Brabant, vooral op productie-, simulatie- en data- en communicatietechnologieën. Deze komen onder andere bijeen in Gate2 in Rijen, dé Smart Industry hub van Midden-Brabant, die mede op initiatief van de gemeente Tilburg en Midpoint Brabant is opgericht en uitgebouwd. In Gate2 werken bedrijven en onderwijs nauw samen aan projecten als Fieldlab CAMPIONE (voorspelbaar onderhoud) en Cyber Physical Factory (proeftuin voor industriële innovatieprojecten en opleiding en training met nieuwe productiemethoden, artificial intelligence, Internet of Things en, samen met Ericsson, 5G-technologie). Voor de luchtvaart werkt Gate2 strategisch samen met de Koninklijke Luchtmacht. Al deze programma’s sluiten nauw aan bij nationale Smart Industry agenda.

 Om te blijven concurreren op internationale schaal stimuleert Tilburg experimenteel onderzoek, de ontwikkeling van nieuwe producten en processen, en de toepassing van bestaande technologieën. In proeftuinen worden bestaande innovaties van meer kritische massa voorzien en basistechnologieën verbeterd. Nieuwe projecten komen tot bloei in Living Labs als MindLabs, DAF Technology Lab, Fuji Innovation Lab, en projecten als DALI (Data Science voor Logistieke Innovatie) en Deltaplan Techniek (voor koppeling van techniekonderwijs aan de arbeidsmarkt). De stad biedt volop ruimte aan creatieve ondernemers om te pionieren en ideeën om te zetten in daden. 

 In 2045 100% circulair

 Tilburg heeft uitgesproken om in 2045 100% circulair te zijn, met 2030 als tussenstation: 50% circulair. Deze ambitie heeft grote invloed op de maakindustrie. Productketens en productieprocessen zullen anders ingericht moeten worden. Op regionale schaal wordt momenteel door Midpoint Brabant gewerkt aan een circulair economieprogramma. Onder de naam Up New komen er diverse circulaire innovatie-, leer- en maakcentra in Tilburg en omgeving, waaronder voor textiel (in het Drögepand), leder, bouw, food, onderwijs en recycling. Ook komt er een online portal met informatie en inspiratie voor circulair ondernemen. Startups en mkb-ondernemingen die stappen willen nemen in het circulair maken van hun producten kunnen ondersteuning krijgen van Midpoint Brabant.

 Kennisintensieve stad

 Bij het ontwikkelen en implementeren van technologie werkt Tilburg nauw samen met het onderwijs. Midden-Brabant is een kennisintensieve regio met een universiteit, twee hbo’s, drie mbo’s en organisaties als JADS en BrabantKennis. In totaal zo’n 47.500 studenten. Tilburg University is gespecialiseerd in het ontwikkelen van kennis over de samenleving (‘Understanding Society’) en het valoriseren van nieuwe technologische ontwikkelingen. De hbo’s (Fontys, Avans) en mbo’s (ROC, De Rooi Pannen, Helicon) richten zich met name op toepassing in de praktijk. Als multi helix organisatie stimuleert Midpoint Brabant de regionale samenwerking tussen onderwijs, ondernemingen en overheden. Dit komt tot uiting in concrete programma’s en projecten. 

 Kruisbestuiving maakindustrie en logistiek

 Binnen Brabant is Tilburg complementair aan de Brainportregio, die internationaal vooral uitblinkt in R&D en productie van high technology. Tilburg is sterk in het toepassen van nieuwe technologieën en heeft veel ondernemingen die een rol spelen als toeleverancier voor de high tech industrie. Vanuit haar centrale plek in Midden-Brabant werkt Tilburg eveneens intensief samen met West-Brabant. Dit komt onder meer tot uiting in het Regio Deal programma Makes & Moves waarin de maakindustrie en de toonaangevende logistieke sector samen optrekken als één sterke keten. Ook in het programma SmartwayZ liggen verbindingen tussen deze sectoren, op het gebied van Smart Mobility.

 Er ontstaan steeds vaker cross-overs, waardoor bedrijfsactiviteiten en economische sectoren met elkaar verweven raken. Dit leidt tot nieuwe, geïntegreerde economische clusters, ketens of netwerken. Een gevolg is dat de grenzen verdwijnen tussen productie, onderhoud, logistiek, leisure, duurzaamheid, digitale dienstverlening en onderwijs. Hierdoor ontstaan nieuwe economische clusters, zoals bij de Spoorzone, het Mommerskwartier en de diverse bedrijventerreinen.

 Digitale diensten

 Digitalisering heeft een enorme impact op het verslimmen van de moderne maakindustrie. Dankzij dataficering, robotisering, artificial intelligence en andere nieuwe technologieën kunnen maakprocessen sneller, beter, efficiënter en effectiever worden uitgevoerd. In Tilburg is deze nieuwe digitale sector booming, met de Spoorzone als creatieve broedplaats. De ontwikkeling van slimme technologieën zorgt voor innovatie in het Tilburgse cluster. Dit vergroot de aantrekkingskracht voor nieuwe bedrijven, van ontwikkelaars tot leveranciers van digitale diensten. Ook vraagt dit om nieuwe competenties op de arbeidsmarkt en talentontwikkeling op alle niveaus, van hoog opgeleide ingenieurs tot praktische specialisten. Met het Smart MKB programma van Midpoint Brabant, gemeente Tilburg, onderwijsinstellingen en diverse partners krijgen mkb-ondernemingen in Midden-Brabant ondersteuning bij het digitaliseren en dataficeren van hun business en bedrijfsprocessen.

 Flexibele productie

In toenemende mate richt de Tilburgse maakindustrie zich op flexibele productie. Hier hoort ook reshoring bij: het terughalen van productie naar de regio om nog meer slagkracht te realiseren. Of het zodanig flexibel produceren dat in elk geval een deel van de productie in ons land blijft. Het programma The Reshoring Connection is ontwikkeld door Tilburg University en Midpoint Brabant. Nieuwe digitale ontwikkelingen als 3D-printing en artificial intelligence stellen ondernemingen in staat om het maakproces in eigen handen te houden of krijgen. 

Toekomst

Tilburg zet voor de toekomst in op het verder ontwikkelen van haar krachtige en innovatieve maakindustrie, met een flexibele productiestructuur en een open logistieke keten van internationaal topniveau. Innovaties worden bij voorkeur met en vanuit de samenleving ontwikkeld, in een samenwerking tussen ondernemingen, onderwijs en overheden. Tilburg wil op diverse niveaus haar verbindende rol versterken. Binnen Tilburg door goede verbindingen met bedrijven, ondernemersnetwerken (zoals BORT, Vitaal Tilburg, VNO-NCW) en onderwijs. Deze komen onder meer samen in proeftuinen en pilotprojecten. En binnen de regio Midden-Brabant door het opschalen en inbedden van sectorale en maatschappelijke topprojecten voor het mkb, en het ondersteunen van startups. En in toenemende mate ook bovenregionaal, door samenwerking met regio’s als West-Brabant en Brainport bij verstedelijkingsafspraken, Regio Deal projecten en nieuwe projecten met grote impact. Tilburg investeert in bedrijven die een meerwaarde hebben voor het economisch systeem én de  samenleving.

 

Kortom, de maakindustrie in Tilburg onderscheidt zich met:

•          een sterk netwerk van bedrijfsleven, onderwijs en overheden;

•          een krachtig kennisprofiel;

•          praktische toepassing van innovaties;

•          hoogwaardige proeftuinen (living labs); 

•          cross-overs tussen de maakindustrie, logistiek en de digitale dienstensector;

•          een sterke focus op digitalisering, circulaire economie, energietransitie en talentontwikkeling;

•          en sociaal ondernemerschap.

 Meer informatie? Makeitintilburg.com/smartmakes