Eindhoven onthult lichtmonument voor verzetshelden

Op woensdag 13 april is het lichtmonument Loom Light aan de Nachtegaallaan in Eindhoven onthuld. Het door Titia Ex ontworpen interactieve werk is een eerbetoon aan alle, veelal onzichtbare, verzetshelden uit onze regio en met name aan Jan Zwartendijk. Hij was tijdens de Tweede Wereldoorlog directeur van de Philips-vestiging in Litouwen. Het lichtmonument markeert ruim 75 jaar leven in vrijheid.

Kunstenaar Titia Ex maakte een dynamisch lichtmonument dat refereert aan de geschiedenis van de vele verzetshelden uit de regio. Het kunstwerk reageert op de toenadering van de bezoeker en verandert dan van intensiteit en kleur. Zo wordt benadrukt hoe de rol van elk individu richting geeft aan de toekomst. Overdag weerspiegelt het monument het zonlicht. ’s Avonds geeft het monument licht. Dit is een verwijzing naar het joodse feest Chanoeka, waarbij acht dagen lang het licht wordt ontstoken door een onzichtbare hand.

Jan Zwartendijk
Het bijzondere verhaal van Jan Zwartendijk lag ten grondslag aan het kunstwerk. Zwartendijk (1886-1976) was in 1939 directeur van de Philips-vestiging in Kaunas, Litouwen. Toen de Tweede Wereldoorlog uitbrak, stelde de Nederlandse regering in ballingschap hem aan als plaatsvervangend consul in Litouwen. In deze functie redde hij in juli 1940 de levens van duizenden Joodse Litouwse vluchtelingen door hen visa voor Curaçao te verstrekken. De Joodse gemeenschap vreesde voor het leven na de Duitse inval in Polen in 1939 en de Russische inlijving van Litouwen in 1940. Hij creëerde deze vluchtroute in samenwerking met onder meer de Japanse ambassadeur Chiune Sugihara.

Onthulling kunstwerk
Op 13 april werd het kunstwerk onthuld door de kinderen van Jan Zwartendijk en burgemeester John Jorritsma, in aanwezigheid van enkele familieleden van door Zwartendijk geredde mensen. Ook nazaten van verzetsstrijders uit de regio, gedeputeerde Stijn Smeulders en de Litouwse en Nederlandse ambassadeur waren bij de ceremonie aanwezig. Een jeugdige erfgoeddrager van de Stichting In mijn Buurt droeg een gedicht voor over het in vrijheid kunnen maken van keuzes. De Philips Harmonie verzorgde de muzikale opluistering van de bijeenkomst.

Burgemeester Jorritsma: “Je hebt niet altijd een geweer of een kanon nodig om mensen te redden. Zwartendijks belangrijkste wapens waren zijn overtuiging, zijn handtekening en een stempel. Die ‘plantte’ hij als een razende - want tijd was op dat moment zijn belangrijkste tegenstander - op de grote stapel visa die voor hem lagen. In totaal hebben Zwartendijk en Sugihara op die manier binnen drie weken zo'n 2.300 visa uitgeschreven. Doordat op veel visa gezinnen van drie of vier mensen reisden, zijn dankzij hen in totaal ongeveer zesduizend Joodse vluchtelingen uit Litouwen gesluisd.“

Het monument is mede mogelijk gemaakt door een bijdrage van:

• Koninklijke Philips NV Nederland

• provincie Noord-Brabant / Brabant Remembers

• High Tech Campus Eindhoven

• Eindhovensche Fabrikanten Kring

• Aon Commercial Risk Solutions, Health Solutions & Affinity, Eindhoven

• Van AKEN Concepts, Architecture & Engineering BV, Eindhoven

• Signify, Maarheeze

Stichting GLOW is betrokken geweest bij de ontwikkeling van Loom Light. Het Philips Museum heeft bijgedragen aan het programma van de onthulling.

Kijk voor meer informatie over het kunstwerk op eindhoven.kunstwacht.nl.