20 september 2021

Financieel & Juridisch

Miljoenennota: “Grote crises vragen om grootse investeringen en beleid voor de lange termijn”

Traditioneel is in aanloop naar Prinsjesdag weer een en ander uitgelekt rondom de Miljoenennota. Hoewel naar verwachting de meeste Nederlanders er niet of nauwelijks financieel op vooruitgaan, berichtten diverse media voorzichtig positief over de economische groei en het begrotingstekort. Desgevraagd spreken de Tilburgse wetenschappers Wim Dubbink, Toine Spapens, Quita Muis, Inge Sieben en Tim Reeskens zich kritisch uit ten opzichte van de uitgelekte plannen. De strekking: wat we nodig hebben is het lef om groots te blijven investeren om grote crises het hoofd te bieden: klimaatverandering, criminele ondermijning, woningnood, tweedeling in de samenleving. Herstel van vertrouwen in de overheid vraagt bovendien om méér dan een iets gunstiger koopkrachtplaatje; de culturele kloof tussen politiek en de gewone burger moet worden verkleind.

“De coronacrisis zou onze ogen moeten hebben geopend: het is wél mogelijk om onbeperkte financiële ondersteuning te bieden voor grote crises zoals de woningnood en het klimaat”, vindt hoogleraar bedrijfsethiek Wim Dubbink.

Politiek moet er ook voor jongeren zijn

Niet alleen is dit nodig, maar ook noodzakelijk: “Corona was vooral levensbedreigend voor oude mensen. Jonge mensen worden ook geconfronteerd met levensbedreigende problemen: klimaatcrisis, woningnood en toenemende tweedeling in de samenleving. Ook hier is een crisisaanpak met onbeperkte financiële ondersteuning noodzakelijk: “Als de Miljoenennota teruggaat naar het boekhoudkundige rekenwerk van een miljoentje hier en een miljoentje daar, dan laat het demissionaire kabinet eigenlijk zien: we zijn er wel voor de oude mensen, maar niet voor de jonge mensen.”

Denken op lange termijn

Voor 2022 is in de miljoenennota voorzien in tientallen miljoenen voor  opsporingsorganisaties, extra veiligheid in de wijken en de versterking en verbetering van de handhavingsketen. Het credo is ‘oprollen, afpakken en voorkomen’. "Het nieuwe kabinet zal vooral moeten voorkomen dat deze middelen verdwijnen in talrijke tijdelijke projecten", denkt hoogleraar criminologie Toine Spapens. Daarnaast pleit Spapens voor aandacht voor milieucriminaliteit: "Denk aan mestfraude en de rol van ons land bij de handel in 'fout hout', beschermde diersoorten of de wereldwijde export van afval. Vormen van wereldwijde ondermijning die op lange termijn schadelijker zijn voor mensen, flora, fauna en ecosystemen dan verdovende middelen."

Meer aandacht voor lager opgeleiden

Volgens sociologen Quita Muis, Inge Sieben en Tim Reeskens zullen de plannen zoals nu bekend niet bijdragen aan een groter vertrouwen in de politiek. Dat vraagt om meer dan een gunstig koopkrachtplaatje: “De vertrouwenskloof tussen sociaaleconomische groepen is groot en toegenomen het afgelopen decennium. Daarnaast is culturele afstand tot politici een sterkere voorspeller van politiek vertrouwen dan economische status. Er is een oververtegenwoordiging van hoger opgeleiden in de politiek, die met hun normen, waarden en gedragingen ver af staan van de leefwereld van lager opgeleiden. Zolang beleid in economische en culturele zin vooral gericht is op de bovenkant van de sociaaleconomische ladder, zal de kloof in politiek vertrouwen eerder toe- dan afnemen.”