8 april 2022

Innovatie & Duurzaamheid

Gemeente Eindhoven en Brainport Smart District bekrachtigen samenwerking ethische commissie

Maakt een digitale deurbel de buurt veiliger? Zorgt een virtueel loket dat iedereen eerlijker wordt geholpen? Geeft een digital twin een juist beeld van het nieuwe stadsplan? Het zijn enkele vragen waarover een ethische commissie zich kan buigen. Vanaf 1 april beschikt Eindhoven over een onafhankelijke ethische commissie die het college en de raad kan adviseren over complexe vraagstukken. Het digitale tijdperk biedt namelijk veel kansen, maar kent ook risico’s. Het stadsbestuur heeft de verantwoordelijkheid om daarvan een goede inschatting te maken.

Eindhoven heeft de samenwerking gezocht met Stichting Brainport Smart District (BSD), waar al enige tijd een ethische commissie actief is. De stichting realiseert een nieuw innovatief woongebied in de wijk Brandevoort, gelegen tussen Helmond en Eindhoven.

De ethische commissie zal ook Eindhoven adviseren aan de hand van het waardenkader dat de gemeenteraad van Eindhoven heeft vastgesteld met publieke waarden als autonomie, mensgericht, privacy, veiligheid, controle, rechtvaardigheid en duurzaamheid. Stijn Steenbakkers: "Ethiek, het goede doen, rondom digitalisering is een steeds belangrijker onderdeel in een hoog innovatieve en snel digitaler wordende wereld. Het gaat niet alleen om wat er allemaal kan en mogelijk is maar ook om wat we ‘moeten willen’. Een externe ethische commissie die gevraagd en ongevraagd advies geeft werkt hier enorm bij."

De vraagstukken die voortvloeien uit de toenemende digitalisering van de samenleving spelen ook binnen BSD een grote rol. BSD wil de wijk van de toekomst realiseren: De nieuwste inzichten en technieken op het gebied van participatie, gezondheid, data, mobiliteit, energie en circulariteit worden hier ingezet om een duurzame en mooie woonomgeving te creëren. BSD heeft al in een vroeg stadium een Ethisch Team samengesteld dat gevraagd en ongevraagd het bestuur van de stichting advies geeft bij het toepassen van nieuwe technologie. Het bestuur bestaat uit vertegenwoordigers van de gemeente Helmond (voorzitter), Technische Universiteit Eindhoven, Brainport Development, Provincie Noord-Brabant en Universiteit van Tilburg.

“Het is goed om te zien dat de activiteiten van BSD zich verder uitstrekken dan alleen de gemeente Helmond. BSD is een toonaangevend initiatief. Het streven is dat zoveel mogelijk partijen leren van de ontwikkelingen en uitdagingen in BSD. De regio moet kunnen meeprofiteren van de ervaringen die we in onze proeftuin opdoen. Samenwerking op vraagstukken waarvoor we de ethische commissie willen inzetten, dragen hieraan bij”, aldus Cathalijne Dortmans, voorzitter van stichting BSD en wethouder in Helmond.

Het instellen van een ethische commissie past in een landelijke ontwikkeling, in enkele andere gemeenten zijn dergelijke commissies ook al actief. Ook de Vereniging Nederlandse Gemeenten volgt deze ontwikkeling op de voet. Ben Kokkeler, Lector Digitalisering & Veiligheid bij AVANS Hogeschool is betrokken bij dergelijke landelijke ontwikkelingen en is vanaf 2020 voorzitter van het Ethisch Team van BSD. Ben Kokkeler: “het is goed dat stadsbesturen zich tijdig laten adviseren over de ethische aspecten bij de inzet van technologie, zodat ze de toepassing ervan nog kunnen beïnvloeden. Ook in Eindhoven en Helmond hebben burgers en ondernemers veel vragen over de impact van digitalisering op hun leef- en werkomgeving. Vanuit hun eindverantwoordelijkheid kunnen deze gemeenten nu beter onderbouwd tot een eigen afweging komen.”

De ethische commissie bestaat uit de volgende personen:

  • Ben Kokkeler (voorzitter): Lector AVANS Hogeschool Digitalisering & Veiligheid

  • Esther Keymolen: Hoogleraar Digital Technology Regulation, Tilburg University

  • Valerie Frissen: Hoogleraar Digitale Technologie en Sociale Verandering Universiteit Leiden, en directeur SIDN Fonds

  • Ivonne Jansen-Dings: Strategisch Adviseur Technology & Society Provincie Zuid-Holland

  • Daniel Tijink: MT-lid zorg, strategie en ethiek bij ECP | Platform voor de informatie samenleving

  • Rinie van Est: Onderzoekscoördinator Rathenau Instituut, en hoogleraar Technology Assessment and Governance bij TUe