Energietransitie vraagt om veel extra vakmensen in Zeeland

Om de klimaatambities van het kabinet te realiseren zijn veel extra arbeidskrachten nodig. Vakmensen waar op de arbeidsmarkt een structureel tekort aan is. In september 2022 daalde het aantal WW-uitkeringen in Zeeland echter veel minder hard dan de maanden daarvoor (-1,0%, tot 2.397 WW-uitkeringen in provincie Zeeland). Voor deze (nieuwe) werkzoekenden staan er vanuit UWV verschillende diensten klaar, zoals omscholingstrajecten. Die dienstverlening is gericht op duurzame uitstroom naar beroepen die de komende jaren kansrijk zijn, zoals klimaatbanen.

Nederland staat voor een grote opgave om de CO2-uitstoot sterk te verminderen. Een belangrijke afspraak in de Klimaattafel Energiesysteem is dat er meer schone stroom opgewekt en gebruikt moet worden. Daarom wordt volop ingezet op de opwekking van duurzame stroom door zonnepanelen en windturbines. Deze energietransitie vergt een nieuw energiesysteem waarin de energie-infrastructuur wordt aangepast en uitgebreid. Beroepen die hiervoor nodig zijn, zijn vaak (elektro)technisch van aard, zowel in de uitvoering, als voorbereiding en afronding van de projecten. Daarnaast zijn er projectleiders, engineers, werkvoorbereiders, uitvoerders en tekenaars nodig. Ook spelen ICT’ers en overheidsfunctionarissen een belangrijke rol.

Structureel tekort aan vakmensen in Zeeland
Al langere tijd is er in Zeeland een tekort aan technische vakmensen en door de aankomende veranderingen blijft de vraag naar technische vakmensen onverminderd groot. UWV brengt met de factsheet Klimaatbanen Energiesysteem in kaart om welke beroepen en werkzaamheden het precies gaat, en welke kennis en competenties ervoor nodig zijn. Het aantal vacatures voor deze profielen is de afgelopen jaren fors gestegen. In het tweede kwartaal 2022 is het aantal openstaande vacatures in energiesysteemberoepen met 1.100 hoger dan ooit. Dat is bijna een verdubbeling ten opzichte van het eerste kwartaal 2020. Hoewel de spanningsindicator in Zeeland voor deze beroepen al jaren een zeer krappe arbeidsmarkt liet zien, is de spanning sinds begin 2021 nog meer toegenomen.

Meeste openstaande vacatures voor ICT-profielen en werkvoorbereiders
De meeste vacatures staan open voor elektriciens, loodgieters en medewerkers technische dienst. In het tweede kwartaal van 2022 stonden er voor deze eerste roep ruim 130 vacatures open. Voor loodgieters en medewerkers technische dienst waren zo’n 200 openstaande vacatures in Zeeland.

Kansen op werk via omscholingstrajecten
De komende jaren is nog veel werk te verzetten om de energietransitie te realiseren. Bovendien zal er sprake zijn van vervangingsvraag, bijvoorbeeld omdat huidig personeel de pensioensgerechtigde leeftijd bereikt. Er liggen dus goede kansen op werk voor mensen die zich willen omscholen in deze richting. In het algemeen gelden vaak de volgende eisen om succesvol te kunnen instromen als zij-instromer:

• Gevoel en belangstelling voor techniek

• Handig

• Veiligheidsbewustzijn

• Geen belemmeringen om fysiek werk te doen

• Vaak ook: geen hoogtevrees

• Gemotiveerd om te leren

• Rijbewijs

• Sociaal vaardig: samenwerken met collega’s, omgaan met klanten

UWV heeft ook aan actieve rol in het omscholen van mensen naar een klimaatberoep met goede baankansen. Zo faciliteert UWV in Zeeland een omscholingstraject waarin mensen met een WW-uitkering worden opgeleid tot monteur slimme meters, in samenwerking met onder andere DNWG (onderdeel van Stedin). De opleiding op mbo-niveau 2 wordt gecombineerd met een stageperiode van zes weken, waarna kandidaten direct aan de slag kunnen. Toch worden zelfs in dit omscholingstraject de gevolgen van de krappe arbeidsmarkt gevoeld; waar de opleiding voorheen volstroomde met geschikte kandidaten, is het nu veel moeilijker om voldoende mensen te vinden die affiniteit hebben met techniek.