Duurzaamheidsvraag - stukken vakoverstijgend aanpakken

Fontys Lerarenopleiding Tilburg heeft de taak om TEC-skills via haar studenten naar het primair onderwijs en het voortgezet onderwijs te brengen. Eefje Smit, lerarenopleider Aardrijkskunde levert daar een belangrijke bijdrage  aan. Ze helpt (toekomstige) docenten om duurzaamheidsvraagstukken vakoverstijgend aan te vliegen. Duurzaamheid staat ook binnen het onderwijs hoog op de agenda. Toch blijkt het lastiger dan gedacht om op de juiste manier aandacht te schenken aan het onderwerp, stelt Eefje Smit. ‘Het onderwerp duurzaamheid overstijgt vakken als aardrijkskunde, geschiedenis, biologie en maatschappijleer. Om het thema dus echt aan te vliegen, is het nodig om vakoverstijgend te werk te gaan. Dat vraagt wat van de creativiteit van docenten.’ Dat vraagt wat  van de creativiteit  van docenten Samen met Martin de Wolf en Peter Hurkxkens heeft Eefje onlangs een boek geschreven over lesgeven in duurzame ontwikkeling. Het boek, dat dezelfde naam draagt, helpt docenten om op een gedegen manier met het onderwerp in de klas aan de slag te gaan. ‘We stellen in ons boek dat als je duurzaamheidsvraagstukken echt aan wilt pakken, je niet ontkomt aan systeemdenken. Deze manier van aanpakken van zogeheten wicked problems, is over komen waaien uit de technische wereld. Als je een probleem heel ingewikkeld is, dan moet je het eerst ontrafelen en opknippen in hapklare brokken. Vervolgens kun je met die kleine uitdagingen aan de slag. Als je dat systeemdenken niet toepast bij duurzaamheidsvraagstukken, dan kan het zijn dat je komt met oplossingen die helemaal niet relevant zijn.’ Ze geeft een voorbeeld van zo’n wicked problem. ‘Neem het kweken van rozen in Kenia. Hoewel het in eerste instantie een goed idee lijkt, rozen kweken in een warm land, levert het al snel tal van problemen op. Je hebt er veel water voor nodig, water dat niet in overvloed aanwezig is. Maar dat is niet het enige probleem. Het werk wordt namelijk gedaan door arbeidsmigranten. Voor deze werknemers zijn vervolgens helemaal geen voorzieningen aanwezig. Ook de infrastructuur is niet op orde en als laatste komen belastinginkomsten niet terecht op de plek waar ze terecht zouden moeten komen. Kortom, een perfect voorbeeld van een wicked problem.’ Ook in dit geval geldt dat het nodig is om het probleem op te splitsen in deelproblemen en daar vervolgens mee aan de slag te gaan. En daar heb je volgens Eefje een flinke dosis creativiteit voor nodig. ‘Je moet durven denken buiten de gebaande paden, met nieuwe, creatieve oplossingen komen.’ Laat de scholieren samenwerken, elkaar stimuleren om met creatieve oplossingen te komen. Het is volgens de lerarenopleider aan docenten om dat systeemdenken en het oplossingsgericht denken tussen de oren te krijgen van de leerlingen. ‘Laat de scholieren samenwerken, elkaar stimuleren om met creatieve oplossingen te komen. En hebben ze de kennis zelf niet in huis, vlieg dan de expertise in. Scholieren vinden niets leuker dan werken voor een ‘echte’ opdrachtgever. Daarnaast maakt het ze ondernemender.’ Eefje is blij met de aandacht binnen Fontys voor TEC for Society. ‘Ons boek was net af toen de TEC-skills geïntroduceerd werden. Het is mooi om te zien dat deze skills ook allemaal terugkomen in ons boek. Want als je bezig bent met lesgeven over duurzaamheidsvraagstukken dan ontkom je er niet aan om ondernemend te zijn, je creativiteit aan te boren en technologie in te zetten.’