‘Indigenous People’, de zoektocht van Antonie de Rooij naar de ziel en authenticiteit van de mens

Als ik hem ontmoet, is zijn expositie ‘Indigenous People’ bij atelier ‘Ruimte in Beeld’ net ingericht. Hij heeft mooie muziek opgezet en gaat met brandende salie door de ruimte, precies zoals de Indianen dat doen om energie te reinigen. Geboren en getogen Nuenenaar Antonie de Rooij is er klaar voor om zijn nieuwste werk aan het publiek te laten zien. Bezielde kunst met een boodschap. Maar liefst 20 schilderijen zijn tentoongesteld, dit jaar gecreëerd. Indrukwekkende portretten met sprekende ogen en expressieve gezichten van verschillende inheemse stammen, zoals de Masai en Touareg, maar vooral de Indiaanse volkeren met hun ‘talking sticks’. Een protest tegen de twee oliepijpleidingprojecten in Noord-Amerika (Keystone XL en Dakota Access) die door Trump nieuw leven zijn ingeblazen, terwijl Obama ze nou juist had stilgelegd. Het grootste risico in de natuurreservaten waar deze stammen van oudsher leven, is dat de pijpleidingen gaan lekken en zo het water en de grond vervuilen. Antonie geeft deze in hun bestaan bedreigde Indianen een stem en gezicht. “Ik ben eerst met één portret begonnen en er toen op doorgegaan. Ik wil het verhaal van deze authentieke stammen vertellen door hun oorspronkelijkheid te schilderen en mensen bewust maken welke machten er aan de touwtjes trekken. Zoals Cruijff al zei: Je ziet het pas, als je het door hebt”. De film ‘Down to Earth’ waaraan Antonie’s achterneef Rob van den Akker financieel heeft bijgedragen brengt heel mooi de wijsheid van inheemse mensen in beeld en laat zien dat de kernwaarden van het leven voor iedereen gelijk zijn. We staan daar niet zo vaak bij stil, maar zijn er wel naar op zoek. Een andere documentaire die Antonie heeft geraakt en die hem heeft bewogen tot het schilderen van een Armeense vrouw, was het verhaal over de genocide in Armenië, die in de pers vaak wordt afgedaan als een ‘kwestie’. Haar portret hangt samen met de prachtige beelden van andere inheemse vrouwen in een aparte ruimte. Beide expositieruimtes zijn met elkaar verbonden door een ingelijst portret van een Indiaan in de gang. De ziel als middelpunt Het resultaat van Antonie’s zoektocht naar de ziel en authenticiteit van de mens is een bijzondere expositie waarbij de Indianen elkaar en de bezoeker aankijken. Ze spreken tot je verbeelding. Ze spreken tot jou. De schilderijen zijn in lagen opgebouwd en bevatten herkenbare elementen als uitgesproken krantenkoppen, lijnen, witruimte en een losse toets. “Ik hou niet van fotorealistisch schilderen en zet het liever wat vlotter neer” zegt Antonie over zijn stijl. De hoogglans vernislaag geeft de kleuren diepte en de golvende lijnen op ooghoogte verbinden alle portretten met elkaar. “We zijn allemaal met elkaar verbonden, ook met de kosmos” licht Antonie zijn persoonlijke visie toe. Ieder portret heeft ook een soort zegel; Antonie’s initialen staan links op alle doeken, als een mooi grafisch vormgegeven logo. Creativiteit als levenskunst Geur en muziek zijn belangrijk voor Antonie, omdat ze hem in een ‘split second’ terugvoeren naar dierbare herinneringen en gevoelens, meer nog dan de aanblik van kunst. De melancholische cd die hij draait hoort bij een boek over zijn werk en is een hommage aan zijn moeder, Karina van Abbe. Ze is 14 jaar daarvoor overleden. Naarmate hij ouder wordt, gaat hij anders kijken. “Is dit nu mijn bestemming, schilderen? vraagt hij zich af. “Is dit nu later? Is dit waar ik van droomde? Ja, soms wel” vertelt hij open. “Mijn moeder kon heel mooi schilderen. In ons gezin zijn we altijd met kunst bezig geweest. We kwamen vaak bij Hugo Brouwer in ’t Broek. Daar rook het altijd naar olieverf. Zijn glas in lood werk is nog te bewonderen in de Catharinakerk en een geschilderd drieluik van hem hing in de Andrieskerk”. Familielijnen Antonie’s overgrootvader, Henri van Abbe, was sigarenfabrikant en kunstverzamelaar. Als liefhebber van moderne kunst en geïnspireerd door Nederlandse schilders als Jan Sluijters, Kees van Dongen en fotograaf Martien Coppens legde hij een persoonlijke collectie aan. In 1936 liet hij het naar hem vernoemde museum in het centrum van Eindhoven bouwen en schonk het een verzameling van 26 werken, met de bedoeling om iedereen van kunst te laten genieten. Overgrootvader De Rooij was hoefsmid. Zijn ambacht leidde door de generaties heen tot het maken en verkopen van fietsen, een handelsonderneming in landbouwmachines en later tot een succesvol garagebedrijf in bedrijfs- en personenwagens in het kloppend hart van Nuenen. In Antonie komen de liefde voor het creëren en het ondernemerschap van deze families samen. “Ik heb altijd geschilderd. Het is voor mij spannend om m’n werk naar buiten te brengen, want ik stel me kwetsbaar op”. Aanvankelijk maakte Antonie vooral abstracte kunst. Later legde hij zich toe op het schilderen van portretten, ook in opdracht, en bleek heel goed iemand’s ogen te kunnen ’vangen’. “Ik wil iets een ziel geven en de ogen zijn de weerspiegeling van de ziel” zegt Antonie. Zijn inspiratiebronnen zijn schilders als Hals en Breitner. Ook de stieren van Picasso in drie lijnen neergezet fascineren hem, evenals Japanse kunst waarin weinig lijnen worden gebruikt. “De kans om in het reclamevak te beginnen kreeg ik bij Freelance Team, dat in Nuenen op het Eeneind gevestigd was. Het creatief bezig zijn, daar is het reclamebureau De Heeren van Vonder uit ontstaan, dat ik samen met mijn compagnon Wouter 20 jaar geleden ben gestart”. Antonie wil bijdragen op maatschappelijk vlak, ook met zijn bureau DHVV. Een voorbeeld daarvan is de oprichting van de stichting ‘Sports for Children’. Met hulp van olympisch kampioene Sanne Wevers als ambassadrice en opdrachtgever Janssen Fritsen in Helmond krijgen turntoestellen een tweede leven in Balkanlanden, waaronder de evenwichtsbalk waar zij op trainde. Thuis in Nuenen Antonie is in 1963 aan de Larikslaan geboren.“Nuenen is voor mij belangrijk. Aan de bar staan bij Schafrath met een advocaat en een timmerman is het ‘dorpse’ leven ervaren. Dat voelt als veilig en als thuis, met gelijkgestemden. Er sterft veel uit, zoals een dialect. Soms kun je iets heel plat veel beter uitdrukken.Taal vind ik belangrijk en tradities zijn mooi in een dorp. Ik ben adjudant geweest en heb een leuke tijd beleefd met veel humor. We leven in een anoniemere, snellere wereld. Een goed gesprek in een café is helend”. Al van kleins af aan houdt Antonie van humor en theater. “Hij houdt ervan om het leven te versieren” zei peetoom Marc van Abbe tijdens de vernissage. “Hij is ook vragen gaan stellen en heeft zich ontwikkeld van schilder tot kunstenaar, want hij voegt iets toe, laat ons de wereld zien”. Antonie laat ons vooral ook zien hoe de wereld werkelijk in elkaar zit, de vergankelijkheid van alles en zet aan tot nadenken. Dat is wat een ware kunstenaar doet.