Het coronavirus en contracten: goed geregeld?

Dit artikel is mede tot stand gekomen door de Coronakrant Door: Nelleke de Langen Veel ondernemers kunnen lopende overeenkomsten niet nakomen door de uitbraak van het coronavirus. Grote vragen zijn nu natuurlijk ‘Heb ik dit in mijn overeenkomst of algemene voorwaarden goed geregeld?’ en ‘Wat kan ik nu het beste doen?’.

Lopende contracten: heb ik het goed geregeld?

Als een bedrijf een overeenkomst niet kan nakomen door de uitbraak van het coronavirus en de gevolgen daarvan, dan kan dat bedrijf mogelijk een beroep doen op overmacht. Wat is overmacht? Volgens de wet (artikel 6:75 BW) is er sprake van overmacht als een gebeurtenis waardoor een partij niet meer kan nakomen niet is te wijten aan schuld van die partij, en ook niet op grond van een wettelijke bepaling of een rechtshandeling of in het verkeer geldende opvattingen voor rekening van die partij komt. Soms is in een overeenkomst of in algemene voorwaarden specifiek vastgelegd wat overmacht is. Bijvoorbeeld: een staking of pandemie of overheidsmaatregelen of transportproblemen door een tekort aan transportmiddelen of staat er iets zoals: “alle van buiten komende oorzaken waarop de onderneming geen invloed heeft“. De wet en rechtspraak maken niet duidelijk of het coronavirus een beroep op overmacht rechtvaardigt. In Nederland is een vergelijkbare situatie namelijk niet eerder aan de hand geweest. Gelet op de omvang en de buitengewone ernst van de crisis, lijkt een beroep op overmacht wel mogelijk te zijn. Maar dan moet wel ook aan andere eisen voldaan zijn. Een bedrijf mag alleen een beroep doen op overmacht als aan de volgende voorwaarden voldaan is:

• Nakoming van de overeenkomst is helemaal niet meer mogelijk. Als nakoming door het coronavirus lastiger of duurder is, dan kan het bedrijf (meestal) geen beroep doen op overmacht.

• Het bedrijf heeft op de onmogelijkheid tot nakoming geen enkele invloed kunnen uitoefenen.

• De gevolgen van de onmogelijkheid konden redelijkerwijs niet worden voorkomen.

• De onmogelijkheid was niet te voorzien op het moment dat de overeenkomst werd gesloten.

• In de overeenkomst of wet staat niet dat het bedrijf zelf de gevolgen van de niet-nakoming moet dragen.

Er is sprake van overmacht: wat zijn de gevolgen?

Dat ligt eraan wat er in de overeenkomst of algemene voorwaarden afgesproken is. Een aantal gevolgen is denkbaar:

• De partijen kunnen opnieuw met elkaar om tafel gaan om over de overeenkomst te onderhandelen. Ze kunnen dan bijvoorbeeld afspreken dat de overeenkomst pas op een later moment nagekomen hoeft te worden.

• De partijen kunnen hun contractuele verplichtingen opschorten (tijdelijk uitstellen) tot het moment dat ze alsnog kunnen nakomen.

• De partij die niet kan nakomen, is niet aansprakelijk voor de gevolgen van de niet-nakoming. Vaak rust op de partijen wel de plicht om de eventuele schade zoveel mogelijk te beperken.

• Eén of beide partijen kunnen het recht hebben om de overeenkomst te beëindigen.

Escape: onvoorziene omstandigheden

Als je geen beroep kunt doen op een overmachtsclausule, dan kun je mogelijk nog een beroep doen op onvoorziene omstandigheden. Er moet dan sprake zijn van omstandigheden die niet te verwachten waren en die dusdanig zijn dat het niet redelijk is om een ongewijzigde instandhouding van de contractuele verhouding te verwachten. Een beroep op onvoorziene omstandigheden slaagt niet snel. De partij die een beroep doet op een onvoorziene omstandigheid, kan de rechter vragen om de overeenkomst te wijzigen of te ontbinden. De rechter kan aan een wijziging of ontbinding nadere voorwaarden verbinden, zoals een schadevergoeding.

Tips als je niet kunt nakomen

Wanneer je als ondernemer de verplichtingen van een overeenkomst niet na kunt komen is het raadzaam de volgende zaken in acht te nemen:

• Informeer je contractspartij op tijd. Vaak staat hiervoor in contracten of voorwaarden een termijn opgenomen.

• Zoek uit hoe lang je niet aan je verplichtingen kunt voldoen.

• Bekijk of het mogelijk is om op een andere manier aan je contractuele verplichtingen te voldoen.

• Ga met je contractspartij om tafel (in de huidige tijd zal dit telefonisch of via videobellen zijn) en probeer goede afspraken te maken. Leg deze afspraken schriftelijk vast.

• Check bij je verzekeraar of de schade onder de dekking van een verzekering valt.

• En voor nieuwe contracten: neem in de voorwaarden vanaf nu altijd een overmachtsclausule op die ook een epidemie of pandemie dekt. Dit zal overigens niet werken voor contracten die je in corona-tijd sluit, want de coronacrisis kennen we nu en is dus niet langer onvoorzienbaar.

Bronnen: Ploum, Boels Zanders, www.cmweb.nl